Số phận Đà Nẵng dưới “bàn tay” một Bí thư thân Tàu

Số phận Đà Nẵng dưới “bàn tay” của tân Bí thư Trương Quang Nghĩa

Khi còn là Bộ trưởng Bộ giao thông vận tải, ông Trương Quang Nghĩa đã tỏ ra nhiệt tình một cách thái quá để thông qua dự án vay vốn Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á AIIB (Trung Quốc), cho những công trình làm đường cao tốc ở khu vực biên giới phía Bắc Việt Nam. Nay, sau một tháng về làm bí thư Đà Nẵng, ông lại tiếp tục bắt tay với AIIB thực hiện dự án cơ sở hạ tầng tại thành phố đáng sống này.

Tân Bí thư Trương Quang Nghĩa (đứng giữa) và quan chức Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á AIIB (Trung Quốc)

Có lẽ bài học về chất lượng từ những công trình do Trung Quốc tài trợ và thầu xây dựng chưa làm ông từ bỏ quyết định này. Rồi đây, số phận Đà Nẵng sẽ ra sao?

Trong cuộc hội ngộ với ông Linqun Jin – Chủ tịch Ngân hàng AIIB, Bí thư Nghĩa đã “bày tỏ mong muốn hai bên sẽ có những cơ hội hợp tác trong các dự án cơ sở hạ tầng trong tương lai, góp phần vào sự phát triển chung của khu vực”, và “đề nghị AIIB tạo điều kiện để cho Đà Nẵng tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi của AIIB và tiếp tục ưu tiên hỗ trợ, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng qua việc thúc đẩy cho vay tư nhân đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng”.

Bí thư thành ủy Đà Nẵng Trương Quang Nghĩa (thứ 5 từ trái sang) tái hội ngộ với ông Linqun Jin – Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á AIIB – vào ngày 8/11/2017. Ảnh: Báo Đà Nẵng.

Đáp lại, Chủ tịch Ngân hàng AIIB Linqun Jin cho biết “Ngân hàng AIIB sẽ là nhà đầu tư có thể hỗ trợ, đáp ứng tất cả các dự án từ phía TP Đà Nẵng giới thiệu. Vấn đề trước mắt là Đà Nẵng cần chỉ định một đầu mối để hai bên thiết lập kênh thông tin chi tiết nhằm trao đổi cụ thể đối với từng dự án để trên cơ sở đó AIIB triển khai một cách khả thi và hiệu quả nhất”.

Những dự án ưu tiên được Đà Nẵng giới thiệu với AIIB là Dự án xây dựng Cảng Liên Chiểu, Dự án di dời ga đường sắt, Dự án xây dựng Hành lang kinh tế Đông-Tây 2.

Có nhiều dự án đường cao tốc dính dáng đến nhà thầu TQ, dưới thời Bộ trưởng Nghĩa

Còn nhớ vào cuối năm 2016, AIIB gạ gẫm cho tỉnh Quảng Ninh vay 300 triệu USD để làm cao tốc Vân Đồn – Móng Cái nhưng rốt cuộc đã bị tỉnh này từ chối sau khi bị dư luận phản ứng mạnh mẽ, cho dù trước đó Bộ Giao thông vẫn tải của ông Trương Quang Nghĩa đã cố gắng thuyết phục Quảng Ninh.

Đến tháng 5/2017, AIIB lại dụ dỗ một địa phương khác biên giới phía Bắc là chính quyền tỉnh Cao Bằng, cũng với món vay 300 triệu USD để làm đường cao tốc từ Đồng Đăng, Lạng Sơn đến cửa khẩu Trà Lĩnh, Cao Bằng.

Không hề rút được bài học kinh nghiệm nào từ Quảng Ninh, chính quyền Cao Bằng vội vã đề xuất Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc giao các bộ tham mưu vay 300 triệu USD từ Trung Quốc. Cao Bằng còn “khôn lanh” đến mức “chỉ điểm” cho Thủ tướng rằng Bộ Giao thông Vận tải là địa chỉ cần đứng ra vay Trung Quốc.


Vay 300 triệu USD của Trung Quốc làm đường cao tốc

Vậy thực chất của những món tiền cho vay mà Trung Quốc nhiệt tình gợi ý là gì?

Chuyên gia kinh tế – ông Lê Đăng Doanh đã lôi toạc thực chất nguồn gốc rất đặc biệt của số vay 300 triệu USD trên: số tiền này được lấy ra từ quỹ hỗ trợ xuất khẩu của Trung Quốc, chứ không phải là hỗ trợ xuất nhập khẩu. Nghĩa là điều kiện đi kèm của khoản vay này là Việt Nam phải nhập khẩu hàng hoá của Trung Quốc.

Ông Lê Đăng Doanh giải thích: “Trung Quốc hiện nay đang thừa quá nhiều thép và xi măng. Năng suất hằng năm của Trung Quốc đối với mặt hàng thép là 1.200 triệu tấn, Trung Quốc chỉ dùng 600 triệu tấn, số dư còn lại đang tìm cách đẩy sang liên minh châu Âu, sang Mỹ cũng như các nước khác… và đang bị các nước chống đối kịch liệt. Cho nên, bây giờ Trung Quốc dùng miếng “mồi” 300 triệu USD này. Nếu Việt Nam nhận lời vay vốn thì Việt Nam phải nhập toàn bộ thép, xi măng, thiết kế thi công, công nhân lẫn giám sát của Trung Quốc”.

Lại có thêm một dấu hiệu khác rất đáng nghi ngờ: Tháng 3/2017, Jin LiQun – Chủ tịch AIIB – đã cùng đoàn công tác của AIIB đến làm việc với Bộ Tài chính Việt Nam với một hứa hẹn rất hấp dẫn: AIIB sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động đầu tư cho khu vực tư nhân cũng như đầu tư cơ sở hạ tầng mà không cần bảo lãnh Chính phủ nhằm giảm áp lực nợ công.

Trong thực tế, “đòn bẩy” của Trung Quốc là ở chỗ ban đầu doanh nghiệp nước này đưa ra thiết kế rất thấp tuy nhiên, sau khi thực hiện thì giá cứ bị “đẩy lên”, dần dần giá chào rẻ ban đầu sẽ trở nên “rất đắt”. Dự án đường cao tốc trên cao Cát Linh – Hà Đông là bài học nhãn tiền, khiến đội vốn lên 100%, kéo dài thời gian từ năm này qua năm khác.


Đường sắt trên cao, Cát Linh – Hà Đông, rỉ sét, khi chưa đưa vào sử dụng.

Một trong những mánh khóe rất phổ biến của nhà thầu Trung Quốc là bỏ thầu với giá khá thấp, nhưng sau đó tống công nghệ lạc hậu vào dự án, đồng thời đòi tăng chi phí bổ sung trong quá trình thực hiện dự án… để bù đắp “thiệt hại”.

Những mưu toan mới còn dỡ dang

Mới đây, đại gia Vũ Văn Tiền (biệt danh Tiền Còi) đã từng đề nghị thuê tư vấn Trung Quốc để quy hoạch các cụm công trình và dân cư ven sông Hồng. Đề nghị này đã được Bộ Giao thông vận tải ủng hộ nhiệt tình.

Khi dự án sân bay Long Thành quá đói vốn, chính Tiền Còi lại đề xuất cho Trung Quốc đầu tư vào dự án này. Đây cũng là khoảng thời gian mà Bộ trưởng giao thông Trương Quang Nghĩa vừa ra mặt ủng hộ đề xuất của Tiền Còi, vừa phản bác việc mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất về phía Bắc, tức về hướng sân golf Tân Sơn Nhất mà đã bị Tập đoàn Him Lam của Dương Công Minh chiếm dụng đến 157 ha từ nhiều năm qua.

Còn giờ đây, số phận Đà Nẵng sẽ ra sao dưới thời bí thư Trương Quang Nghĩa?

(Redvn)